Het is voor elke zorgverlener ook altijd spannend om ouders te begeleiden die een baby gaan verliezen of hebben verloren. Je vraagt je af wat je moet zeggen en hoe het contact zal zijn. Helaas is er geen draaiboek of protocol voor en moet je het doen met je intuïtie en je gevoel en dat is voor iedereen anders. Doe en zeg dus de dingen die bij je passen en “vertoon geen aangeleerd kunstje”.

We kunnen wel wat tips geven over de communicatie en de verzorging van de baby en we hebben een checklist opgesteld die handig is om te bekijken of je niets vergeet.

Volg Steunpunt Nova op Facebook voor meer tips en adviezen.


Do’s & Dont’s

Do’s

Bespreek vóór de bevalling de wensen van de ouders

Willen ze baby meteen zien, meteen op de borst, wie knipt de navelstreng door, etc? Zorg er wel voor dat er genoeg ruimte is om na de bevalling anders te besluiten. Blijf hierover goed in contact met zowel vader als moeder tijdens en na de bevalling. Situaties kunnen tóch nog veranderen, of anders voelen dan verwacht. Eerder gemaakte keuzes kunnen minder passend zijn. Het is dus essentieel om te blijven checken of het voor de ouders zo goed is.

Doe de dingen die je ook met een levende baby doet

Meten/wegen/dragen in je armen/wiegen/tegen praten.

Het erkennen en benoemen van vervulde behoeftes

  • liefde
  • trots
  • warmte
  • mama en papa worden
  • herinneringen maken
  • geboorte
  • zwangerschap

Het erkennen en benoemen van onvervulde behoeftes

  • verdriet
  • angst
  • woede
  • frustratie
  • teleurstelling
  • schuldgevoel

Zorgen dat ouders hun eigen juiste keuze maken

Geef ze alle informatie die nodig is om de juiste keuzes te maken maar dring niets op. Iedere ouder heeft z’n verhaal en z’n geschiedenis en wil op basis daarvan dingen juist niet of juist wel.

Ouders zijn de regie over hun leven volledig kwijt. Geef ze daar waar (medisch) mogelijk de regie terug. Laat ze bijvoorbeeld meedenken over de datum van de bevalling. De een wil wat langer wachten om nog wat dingen te regelen, de ander wil juist zo snel mogelijk bevallen.

Je eigen verhaal delen

Dat kan soms heel helpend zijn als de ouder zich daardoor minder alleen voelt of op basis daarvan de juiste keuzes kan maken.

Voorleven / voordoen:

Als ouders angstig zijn kan het helpen om in plaats van te praten alleen maar voor te doen en voor te leven door de baby vast te houden, tegen hem te praten of liefdevol te verzorgen. Als je ervoor open staat dat ouders het van je overnemen, zul je zien dat dat ook vaak gebeurt. Geef ze de ruimte.

Feliciteren/condoleren

Sommige ouders vinden dit fijn, anders ouders willen wel de bedoelde intentie maar met andere woorden, dus ipv feliciteren, zeg je bv. hoe mooi de baby is en ipv condoleren kun je zeggen hoe erg je het vindt. Doe wat bij je past.

Maak een verschil tussen medische en niet medische informatie

Veel ouders willen over de medische informatie concreet, duidelijk, eerlijk en to the point geïnformeerd worden. Geef duidelijk aan waarom bepaalde zaken gaan zoals ze gaan en wat de medische reden daarvoor is. Dat zorgt vaak voor begrip. Als er keuze mogelijkheid is, laat ouders dan kiezen. Geef ouders daar waar mogelijk de regie over hun leven terug

Wijk af van protocollen die gelden voor levende baby’s

Bijvoorbeeld als een vader zijn overleden baby naar zijn vrouw wil brengen die op de verkoever ligt na een spoedsectio hoeft dat niet perse in een wiegje maar geef vader dan de baby in zijn armen.

Don’ts

Het goed praten/onhandige opmerkingen

  • Je hebt gelukkig nog andere kinderen.
  • Je bent nog jong.
  • Met deze afwijking had hij toch geen fijn leven gehad.
  • Gelukkig heeft ie niet geleefd.
  • Gelukkig heb je je nog niet kunnen hechten.
  • Ik heb zelf helemaal geen kinderen.

Invullen voor de ouders

Neem geen beslissingen voor ouders. Laat ze zelf kiezen. Zet niet zomaar een mutsje op omdat het hoofdje niet mooi is, kleed de baby niet zelf snel aan omdat dat er mooier uitziet. Knip niet snel zelf de navelstreng door omdat dat handiger uitkomt.

Feliciteren/condoleren

Dit punt staat bij de do’s maar ook bij de don’ts. Sommige ouders vinden het namelijk helemaal niet fijn en zelfs pijnlijk om gefeliciteerd te worden. Maar bijna elke ouder vindt het fijn om te horen hoe hoe mooi de baby is. In plaats van condoleren kun je zeggen hoe erg je het vindt. Doe wat bij je past.

Je eigen verhaal delen

Dit kan niet als je het verhaal deelt om zelf iets te verwerken of te bepalen. Het kan of als de ouder het gevoel geven zich door jouw verhaal niet meer gehoord te voelen. Het kan dus alleen als het functioneel is.

Verzorging

Fysieke verzorging van de overleden baby

Kwetsbare baby’s (te vroeg geboren of gemacereerd)

Leg de baby niet op een stoffen ondergrond bv een hydrofieldoek/wikkeldoek. Dit plakt nl. aan de kwetsbare huid en de doeken krijg je er vaak niet meer af zonder de baby (nog meer) te beschadigen. Gebruik de achterkant/plastic kant van een celstofmat. Deze plakt niet aan de baby en kun je makkelijk verschonen.

Kleed de baby niet aan en doe hem geen mutsje op. Ook hier geldt, kleding en mutsjes plakken aan het lijfje, worden vies en gaan ruiken en kunnen niet meer verwisseld worden.

Smeer de baby helemaal in met (veel!) babyolie. Dit zorgt ervoor dat de baby minder gaat lekken en plakken. Als de babyolie goed is ingetrokken kun je huidsmeer met een zachte doek in zachte draaiende bewegingen voorzichtig weghalen en kun je de baby daarna vaak wel aankleden/ inwikkelen.

Als de baby ernstig gemacereerd is, helpt het om de maceratieplekken te deppen met een zachte doek (hydrofieldoek) met dunne bleek. De plekken brand je als het ware dicht door de bleek waardoor ze niet meer plakken en lekken en de baby aangekleed zou kunnen worden.
De geur van de bleek vervliegt na een tijdje maar kun je ze ook maskeren door de baby daarna in te smeren met babyolie.
Bekijk hier de werkinstructie.

Smeer de lipjes van de baby zo snel mogelijk na de geboorte in met vaseline. Dit voorkomt uitdroging en dus (zwart) verkleuring van de lippen. Hier kun je ook Flex voor gebruiken, wat verkrijgbaar is via Omega Supplies.

Doe de baby niet in bad. Dit beschadigt de kwetsbare huid en zorgt voor extra beschadiging en uitdroging.

Pas de watermethode toe: www.watermethode.nl

Minder kwetsbare baby’s (vanaf ong 25 weken en niet gemacereerd)

Je kunt de baby in bad doen.

Insmeren/masseren met babyolie. Vooral moeders die een spoedsectio hebben ondergaan vinden dit heel fijn omdat ze eerste contact met hun baby hebben moeten missen.

Haartjes kammen en een paar haartjes afknippen.

Aankleden/mutsje opdoen.


Lees meer over fysieke verzorging in dit naslagwerk dat hoort bij de Masterclass van Babyverlies.nl. Voor meer informatie over deze trainingen, kun je mailen met Hiske Kuilman.

Extra Ondersteuning

Kleine baby in de buik? Foetale groeirestrictie?
Deze website is bedoeld voor patiënten, hun familie en hun zorgverleners, om informatie te vinden over foetale groeirestrictie. We willen zo goed mogelijk uitleggen wat de oorzaken en gevolgen kunnen zijn bij een (te) kleine baby. Soms groeit de baby niet goed in de baarmoeder omdat de placenta (moederkoek) niet goed functioneert. We proberen algemene informatie te geven en de informatie waarvan wij in de praktijk weten dat ze niet altijd bekend is: het zijn de antwoorden op de vragen die onze patiënten vaak stellen.

Stichting Felice
Maakt het verdrietige afscheid een beetje mooier door alle ouders kosteloos een naamslinger en een houten naamdiertje aan te bieden Ook ondersteunt de stichting ouders die het financieel moeilijker hebben. Kijk voor alle mogelijkheden op www.stichtingfelice.nl

Stichting Make A Memory
Maakt kosteloos foto’s van zieke of overleden kindjes vanaf 23 weken zwangerschap tot 18 jaar www.makeamemory.nl

Stichting Still
Biedt kosteloos een fotoreportage aan families van een ernstig ziek kind of ouder.
Daarnaast verzorgt ze de fotografie van zieke, stervende of overleden baby’s vanaf het 2e trimester van de zwangerschap.
www.stichtingstill.nl

Stichting Phéron
Geeft op de website informatie. De Phéron Memory Box helpt zorgprofessionals in het ziekenhuis om fijne nazorg te geven en biedt ouders de mogelijkheid om op een zachte, intuïtieve wijze tastbare herinneringen te maken. Stichting Phéron werkt samen met 25 ziekenhuizen.
www.stichtingpheron.nl

Stichting Hanne
Biedt een informatieboekje, en heeft een memorybox ontwikkeld waarin mooie herinneringsproducten zitten. Stichting Hanne werkt al met 7 ziekenhuizen samen die de box aan ouders meegeven. Wilt u ook aansluiten, mail dan naar: marlieke@stichtinghanne.nl
www.stichtinghanne.nl

Stille Levens
Kenniscentrum babysterfte met veel en gedegen informatie over het verlies van een baby.
www.stillelevens.nl

Checklists

Checklist verloskundige

Checklist voor O&G verpleegkundige

Checklist NICU verpleegkundige

Checklist kraamzorg
Hier vindt u het protocol van KCKZ voor kraamzorg in een gezin waar een baby is overleden